Wiedeń i secesja
W roku 1897 grupa twórców odłączyła się od Kunstlerhaus. Taki był początek secesji. W drugiej połowie XIX atmosfera artystyczna w Wiedniu nie była specjalnie inspirująca: w architekturze obowiązywał ciężki historyczny styl Ringstrasse, w malarstwie prym wiódł Hans Makart (1840-1884). Celem nowej grupy było odnowienie wiedeńskiej sztuki i promowanie „sztuki .dla sztuki” w najnowszym stylu art nouveau, z niemiecka zwanej Jugenstil (styl młodzieńczy). „Wypowiadamy wojnę jałowym konwencjom, sztywnemu bizantynizmowi, wszystkim przejawom złego smaku”, oświadczył krytyk Hermann Bahr, jeden z literackich mistrzów kierunku. Kolejnym założeniem, które nie do końca współgrało z innymi deklaracjami secesjonistów, było dążenie do zdarcia maski historycyzmu i, jak to ujął Otto Wagner „ukazanie współczesnemu człowiekowi jego prawdziwej twarzy”.
Pierwszym przywódcą ruchu (przez osiem lat) był Gustav Klimt (1862-1918). Karierę rozpoczął jako obiecujący młody mistrz starej ideologii. Związawszy się ze Związkiem Artystów uczestniczył w organizowaniu wystaw nowatorskich prac w specjalnie w tym celu wzniesionej siedzibie ruchu. Początkowo nowatorzy spotkali się z przychylnym przyjęciem ze strony wiedeńskiej krytyki i publiczności; nawet cesarz odwiedził wystawę, a kilku przedstawicieli secesji otrzymało posady na Akademii Sztuk Pięknych. Kłopoty zaczęły się po tym, jak Klimt namalował Medycynę, część kontrowersyjnego ściennego malowidła wykonanego na zamówienie uniwersytetu. Atmosfera skandalu i niejednoznaczna reakcja na czternastą wystawę Wiedeńskiej Secesji w roku 1902, na której zaprezentowano Fryz Beethovena ostatecznie skłoniły Klimta i jego stronników do porzucenia secesji i wycofania się z życia publicznego na kilka lat, aby powrócić na scenę z ekspozycją Kunstschau.
W latach 1898-1903 grupa secesjonistów wydawała Ver Sacrum, popularne czasopismo artystyczne wyróżniające się bogatą typografią i układem graficznym. Publikacją i projektowaniem zajmowali się przede wszystkim Josef Hoffmann (1870-1955) i Kolo Moser (1868-1918). W późniejszym czasie przenieśli swe zainteresowania na sztukę dekoracyjną, tworząc w 1902 r. Wiener Werkstatte (warsztaty wiedeńskie), gdzie doskonalono rzemiosło artystyczne, a w roku 1905 opuścili grupę secesjonistów razem z Klimtem. Wszyscy trzej współorganizowali wystawy Kunstschau w latach 1908 i 1909. Hoffmann był pod silnym wpływem hołdującego wydłużonym formom geometrycznym szkockiego artysty, Charlsa Rennie Mackintosha, a w późniejszym okresie stał się jednym z najbardziej intrygujących wczesnych modernistów, zarówno w dziedzinie architektury, jak i sztuki zdobniczej.
Otto Wagner (1841-1918) w secesji był co prawda postacią oddaloną od głównego nurtu, ale dla wiedeńskiej sztuki tego okresu miał znaczenie kluczowe – jak napisał Hermann Bahr: „Bez Wagnera nie byłoby ani secesji, ani grupy Klimta, ani sztuki użytkowej”. Wagner nie tylko wzniósł więcej budowli niż jakikolwiek inny secesyjny architekt, ale w latach 1894-1901 zaprojektował także system elektrycznej kolei podziemnej, łącznie ze stacjami i mostami, z których wiele przetrwało do dziś i jest włączone do linii metra U4 i U6.
Zapamiętano go przede wszystkim jako przedstawiciela secesji, choć rozpiętość jego dokonań rozciąga się od XIX-wiecznego historycyzmu aż po modernizm. Karierę rozpoczął, projektując zabudowania Ringstrasse. Gdy przyłączył się do zbuntowanych artystów (w 1899 r.) miał już wyrobioną pozycję. W tym okresie powstały jego najlepsze prace. Początkowo skłaniał się ku dekoracyjnym motywom krzywoliniowym odtwarzającym naturę, później sięgnął po bardziej abstrakcyjne prostoliniowe formy. Jego zwrot ku minimalizmowi i entuzjastyczne przyjęcie nowych materiałów, takich jak beton i aluminium -najbardziej widoczne w Pocztowej Kasie Oszczędności – postawiły go w rzędzie prekursorów modernizmu.
Innym godnym wzmianki artystą był Adolf Loos (1870-1933), który opublikował w Ver Sacrum dwa artykuły, z których jeden zawierał zjadliwą nagonkę na architekturę Ringstrasse. Jego związek z secesją nie trwał długo. Loos zaprojektował kilka z pierwszych w Europie prawdziwie modernistycznych budynków, wśród nich Loos Haus i willę w Hietzing.